How are you living? How are you thriving?  / FRINGE Warszawa 2024

Tamara Turliun, BRDA Foundation, Bickerstaff Agency

It’s in early childhood that you first hear the story of an old pumpkin greeting his motley family of vegetables. This tale intertwines with later discoveries of your own family tree, stretched across far-reaching parts of the country, shaped by decades of various historic and personal circumstances. In the late 1940s, after my great-grandparents returned to their native village in central Ukraine – displaced for work in Germany during WWII – they expanded into a family of eleven. Two decades later, my grandmother, coming from this big family, married my grandfather, from another large family of eleven. I reflect on how these family bonds have faded as the ongoing military events reveal some of the traces left behind by the wars of the twentieth century.

There are many versions of the questions asked in the children’s folk song from which the title for this exhibition is taken. Some accounts provide very straightforward interpretations of the pumpkin calling to his relatives, “Are you healthy? Are you alive?” while others proclaim “Are you safe and sound? Are you alive, maybe not?” We’ve chosen what might be considered a slightly more poetic version of these questions that pumpkin asks to his wife (yellow melon), his sons and daughters (cucumbers), his sisters (carrots) and other relatives (beans and beets)… He checks in with his family, wondering who is growing and will make it through the season and if not, how to plan for the next years. It’s a song of care and kinship and generation for that which grows from the soil and for those with whom we live and love.

The exhibition How are you living? How are you thriving? features three projects that have been nested together as a commentary on the role of art, art spaces, and culture-based communities in activism, particularly in Poland and Ukraine since the 24th of February 2022. In the space of Stroboskop, Tamara Turliun introduces the traditional Ukrainian craft of vytynanka (ukr.: витинанка) – paper cutouts inspired by vegetables included in the aforementioned song reference the enduring strength of family bonds and kinships and the sustaining, agricultural relationships humans have with the soil. The depicted characters from this song, entitled “The Pumpkin Walks in the Garden”, are adhered to windows which have been collected by the BRDA Foundation for PROJECT WINDOW. Since June 2022, BRDA has been collecting windows from private individuals, developers, and companies to send to a group of Ukrainian partners, including Unity and Strength and Svoi Lydu, for rebuilding homes and other structures that have been damaged or destroyed during military actions undertaken by russia. In the past two years they have collected and transported more than 2,200.

The third work in this exhibition, located throughout the city of Warsaw, is the open-source project NEAREST BOMB SHELTER, created by the Bickerstaff agency for the Ukrainian National Pavilion at the 60th Venice Biennale (2024). The project, somewhat absurd in a city like Venice where there is no threat of material war, takes on a slightly different tone in a city like Warsaw – geopolitically in a very different set of crosshairs. I first remember noticing the «укриття» (eng.: shelter) signs made with red spray paint that appeared all over Kyiv, my hometown, in 2014. Today, knowing the location of a suitable shelter is natural, even though we don’t always use them. A lot of architectural forms can actually serve for protection – from the more obvious, like underground metro stations, parking lots, or basements of residential buildings, to the less typical but widely available in the city, such as shopping malls, bars, or even an art gallery – if it is located below ground level. You can also find safer spaces in your own apartment behind two walls: you need one to stop the shockwave from the explosion and the other to protect from broken glass and debris.

I don’t even consciously see anymore the paper thunderbolts which have been painted red and stuck to each window in my apartment in Warsaw since October 2020. And as we come up on the four year anniversary of making and hanging these little symbols of resistance, it seems it’s not yet time to remove them as the referendum to lift the ultra-conservative and quite frankly lethal near-total abortion ban was just weeks ago voted down again. When hundreds of thousands in Poland took to the streets to protest various human rights violations in 2020 and 2021, February 24, 2022 gave us a new reason to mobilize. Within hours of the announcement of the full-scale russian invasion of Ukraine, statements were being published and resources started being gathered. Perhaps what is most striking to note is that in Poland, these efforts to organize – to welcome those fleeing unimaginable circumstances, provide support, shelter, information, solace – were by and large organized by ordinary people, many of whom are active members of our art and culture communities. BWA Wrocław Główny was almost immediately transformed into a shelter; displaced peoples were temporarily rehoused in the exhibition space, which coincidentally was showing a project about migration and mobility by multi-national artist Yael Vishnizki-Levi. The Solidarity House of Culture “Słonecznik”, supported by the Museum of Modern Art, was active nearly immediately and formally established within one month of the full-scale invasion. And what started as a site of sandwich-making, medicine collection, and general crisis-intervention has over the course of these nearly three years, transitioned into a cornerstone of the Warsovian community, regularly hosting meetings, meals, and other culturally-focused events centered on solidarity, education, and decolonization.

Once the exhibition at Stroboskop ends, the bomb shelter posters will remain taped to different walls throughout the city and the windows, along with their paper vegetables, will be distributed throughout Ukraine, donated to families in urgent need of repairing and rebuilding that which has been damaged by war.

Curatorial text written by Oleksandra Pogrebnyak (PinchukArtCentre) and Katie Zazenski (Stroboskop)

---

How are you living? How are you thriving? has been produced for Under the Lying Stone, Water Does Not Flow, a project implemented by Ziemniaki i and Stroboskop Art Space with the support of IZOLYATSIA foundation, Trans Europe Halles, and Malý Berlín, and co-financed by the ZMINA: Rebuilding program, created with the support of the European Union under a dedicated call for proposals to support Ukrainian displaced people and the Ukrainian Cultural and Creative Sectors.

This exhibition is also occurring within the framework of FRINGE Warszawa 2024. FRINGE operates in grassroots exhibition and pop-up spaces, and focuses on projects emerging from small artistic communities. This year's edition of FRINGE Warszawa has been funded by the Ministry of Culture and National Heritage from the Culture Promotion Fund.

Historię o leciwej dyni i jej pstrokatej rodzinie warzyw pierwszy raz usłyszałam we wczesnym dzieciństwie. Tradycyjna opowieść później splatała się z odkrywaniem własnego drzewa genealogicznego, sięgającego odległych zakątków kraju a kształtowanego przez dziesięciolecia rozmaitych uwarunkowań historycznych i osobistych. Pod koniec lat czterdziestych, po powrocie do wioski w środkowej Ukrainie moich wysiedlonych do obozu pracy w Niemczech podczas II wojny światowej pradziadków, rodzina powiększyła się do jedenastu osób. Dwie dekady później pochodząca z tak dużego domu babcia, wyszła za mąż za mojego dziadka - także urodzonego w rodzinie kilkunastoosobowej. Dziś, gdy kolejny konflikt zbrojny znów odkrywa ślady pozostawione przez wojny XX wieku, zastanawiam się jak nasze więzi rodzinne zanikały i jakie pozostawiły po sobie ślady.

Znanych jest dużo wersji pytań padających w piosence z której zaczerpnięto tytuł wystawy. Proste, w których dynia zwyczajnie woła do swoich krewnych: „Czy jesteście zdrowi? Czy żyjecie?”, inne zaś bardziej dociekliwe: ”Czy jesteś cały i zdrowy? Czy żyjesz, a może nie?”. Wybrałyśmy nieco poetyckie odczytanie ludowej opowieści, w którym dynia z pozoru tylko pytając żonę (a jest nią żółty melon), córki i synów (ogórki), siostry (marchewki) i pozostałych krewnych (fasolki, buraki) jak się miewają, tak naprawdę zastanawia się i upewnia kto zdoła dojrzeć i przetrwać sezon, a jeżeli nie zdoła - jak planować kolejne, długie lata. Dla wszystkich z którymi dzielimy życie i których kochamy zwykłe podanie w takim ujęciu może brzmieć jak pieśń o trosce, pokrewieństwie i o następnych pokoleniach.

Na wystawę Jak żyjesz? Jak się powodzi? składają się trzy elementy, które po 24 lutego 2022 roku, szczególnie w Polsce i na Ukrainie, wolno rozpatrywać jako komentarz dotyczący roli sztuki, miejsc w których się ją uprawia i znaczenia społeczności lokalnych w działalności aktywistycznej. W przestrzeni Stroboskopu artystka Tamara Turliun pokaże tradycyjne ukraińskie vytynanki („витинанка”), inspirowane rodziną warzyw papierowe wycinanki nawiązujące do siły więzi łączących najbliższych oraz trwałości związków ludzi z uprawianą ziemią. Postacie z dziecięcej piosenki „Chadza dynia po ogrodzie” będą przyklejone do okien zebranych przez Fundację BRDA w ramach PROJEKT OKNO. Gromadzone od czerwca 2022 roku wśród osób prywatnych i firm okiennice są wysyłane grupom ukraińskich partnerów fundacji jak "Unity and Strength" czy "Svoi Lydu" i służą odbudowie oraz naprawom budynków uszkodzonych lub zniszczonych w rezultacie rosyjskich działań wojennych - ciągu dwóch lat pozyskano i przetransportowano już ponad takich 2200 okien.

Kolejnym elementem wystawy będą rozmieszczone w przestrzeni miejskiej plakaty, stanowiące część projektu open-source NEAREST BOMB SHELTER agencji Bickerstaff dla ukraińskiego pawilonu narodowego na 60. Biennale w Wenecji w roku 2024. Pomysł, może nieco absurdalny w niezagrożonej wojną Wenecji, zyskuje nowy wydźwięk w znajdującym się na geopolitycznym celowniku mieście takim jak Warszawa. Sama pierwszy raz zauważyłam wykonane czerwonym sprayem znaki „укриття” („schron”) w moim rodzinnym Kijowie w roku 2014. Dziś znajomość lokalizacji schronów jest oczywista nawet jeśli nie zawsze z nich korzystamy. Za schronienie może służyć wiele rodzajów architektury - od najbardziej naturalnych, takich jak podziemne stacje metra, parkingi i piwnice budynków mieszkalnych, po mniej typowe ale ogólnie dostępne w mieście jak centra handlowe, bary czy nawet galerie sztuki, jeśli tylko znajdują się poniżej poziomu ulicy. Bezpieczne miejsce można też znaleźć we własnym mieszkaniu, za dwiema ścianami: jedna potrzebna jest do zatrzymania fali uderzeniowej wybuchu, a druga dla ochrony przed roztrzaskanym szkłem i odłamkami.

Już nawet nie zwracam takiej uwagi na czerwone, papierowe pioruny od czterech lat przyklejone do wszystkich okien mojego warszawskiego mieszkania. Wydaje się, że na chwilę przed czwartą rocznicą powstania moich małych symboli oporu nie nadszedł jeszcze czas aby je zdejmować. Zaledwie kilka tygodni temu znów odrzucono w głosowaniu postulat referendum w sprawie zniesienia ultrakonserwatywnego i - mówiąc wprost - zabójczego, bo niemal całkowitego zakazu aborcji. W Polsce, w roku 2020 i 2021 setki tysięcy ludzi wychodziło  na ulice protestować przeciwko różnym naruszeniom praw człowieka, ale wydarzenia z 24 lutego 2022 dostarczyły nowych powodów żeby mobilizować się jeszcze raz. W ciągu kilku godzin od ogłoszenia pełnej inwazji rosji na Ukrainę zaczęto publikować oświadczenia i gromadzić zasoby. Może najbardziej uderzający był fakt, że wysiłek aby powitać powitać tych, którzy uciekają w okolicznościach niewyobrażalnych, by zapewnić wsparcie, schronienie, informacje i pocieszenie, w znacznej mierze był podejmowany przez zwykłych ludzi, z których wielu jest aktywnymi członkami naszych społeczności artystycznych. BWA Wrocław Główny niemal natychmiast przekształcono w schronisko; przesiedleńcy zostali tymczasowo zakwaterowani w przestrzeni wystawienniczej w której właśnie był prezentowany projekt o migracji i mobilności autorstwa międzynarodowej artystki Yael Vishnizki-Levi. Podobnie Solidarny Dom Kultury „Słonecznik” przy Muzeum Sztuki Nowoczesnej działalność rozpoczął prawie od razu, zaś oficjalnie zorganizował się w ciągu zaledwie miesiąca od rozpoczęcia inwazji. To, co na początku było miejscem robienia kanapek, zbiórki lekarstw i wszechstronnej interwencji kryzysowej, w ciągu prawie trzech lat przekształciło się w warszawskie centrum społeczności, regularnie organizujące spotkania, posiłki i wydarzenia skoncentrowane na wspólnotowości, wsparciu, edukacji i dekolonizacji.

Po zakończeniu pokazu w Stroboskopie wskazujące drogę do schronów plakaty zostaną rozklejone na ścianach budynków w Warszawie, a okna z papierowymi warzywami będą dystrybuowane w całej Ukrainie i przekazywane rodzinom pilnie potrzebującym odbudowy bądź remontów wszystkiego tego, co zniszczyła wojna.

Tekst kuratorski Oleksandry Pogrebnyak (PinchukArtCentre) i Katie Zazenski (Strobsokop)

---

Realizowana przez fundację Ziemniaki i galerię Stroboskop Art Space wystawa Jak żyjesz? Jak się powodzi? jest częścią projektu "Under the Lying Stone, Water Does Not Flow" powstałego dzięki wsparciu fundacji IZOLYATSIA, Trans Europe Halles oraz Malý Berlín, a współfinansowanego z programu "ZMINA: Odbudowa" Unii Europejskiej w ramach działań służących wsparciu przesiedleńców ukraińskich i ukraińskiego sektora kultury.


Wystawa jest częścią FRINGE Warszawa 2024. Społeczność FRINGE działa w niezależnych przestrzeniach oraz pop-upach i skupia się na projektach powstałych w małych społecznościach artystycznych. Tegoroczna edycja FRINGE Warszawa została dofinansowana ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.